450 lat temu, w 1569 r., aktem unii lubelskiej powołano do życia Rzeczpospolitą Obojga Narodów, państwo tworzone przez Koronę Polską i Wielkie Księstwo Litewskie złączone osobą króla i instytucją sejmu walnego. Unia lubelska była zwieńczeniem rozpisanego na blisko dwa stulecia układania się Polski i Litwy. O powstaniu zaś Rzeczpospolitej Obojga Narodów w kształcie, jaki znamy od 1569 r., zdecydowały głównie dwa czynniki: prawa polityczne szlachty i wymieranie dwóch dynastii – Andegawenów i Jagiellonów.
Chcielibyśmy z tej okazji przypomnieć Czytelnikom główny zrąb „Pomocnika Historycznego” poświęconego dziejom polsko-litewskiej rzeczy wspólnej. Jego pierwsze wydanie ukazało się w 2011 r., w 400. rocznicę zdobycia przez polsko-litewskie wojska Smoleńska, gdy moskiewski car ukorzył się przed królem Rzeczpospolitej; w owym 1611 r. jej terytorium zajmowało blisko 1 mln km kw. (trzy razy więcej niż współczesna RP) i był to szczyt potęgi państwa, które kwitło już od kilkudziesięciu lat. Za następne trochę ponad 180 lat to środkowoeuropejskie mocarstwo, ojczyzna wielu narodów, kultur i religii, padnie pod ciosami tej samej Moskwy, już imperialnej, sprzymierzonej z Hohenzollernami i Habsburgami.
Unię polsko-litewską zniosła konstytucja uchwalona 3 maja 1791 r. (a dokładnie Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów, podjęte na tym samym Sejmie Czteroletnim). W miejsce unii ustanawiała ona wspólne państwo Polaków i Litwinów. Nie zdążyło ono na dobre zaistnieć w nowej postaci, gdyż po 14 miesiącach i 3 tygodniach obowiązywania konstytucja została obalona przez konfederację targowicką.
Opowiadamy w tym „Pomocniku”, jak doszło do zawarcia unii lubelskiej i o 222 latach istnienia Rzeczpospolitej Obojga Narodów – tego fenomenu w ówczesnej Europie, dręczonej wojnami religijnymi, zaciskanej obręczą absolutyzmu. O republice szlacheckiej, jej złotej wolności, fenomenie sarmatyzmu, tolerancyjności, ale i o przyczynach upadku. We współczesnej Europie tamto unijne doświadczenie pozostaje niezmiennie pouczające.
Zapraszamy na wyprawę w niezwykle barwną historię naszych przodków.
Jerzy Baczyński
Redaktor naczelny POLITYKI
Leszek Będkowski
Redaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
Polityka wydaje od bez mała trzech lat cieszący się uznaniem czytelników dodatek „Pomocnik Psychologiczny”. Staramy się łączyć tam nowoczesną, akademicką wiedzę psychologiczną z nienarzucającym się poradnictwem, a przede wszystkim służyć czytelnikom pomocą przy autorefleksji. Teraz postanowiliśmy tę wiedzę wzbogacić, uzupełnić i uporządkować tak, by ułożyła się ona w systematyczny i przystępny wykład tego, co dziś wiadomo o człowieku. Zróbmy więc sobie antrakt na zastanowienie się nad sobą.
Chcielibyśmy z tej okazji przypomnieć Czytelnikom główny zrąb „Pomocnika Historycznego” poświęconego dziejom polsko-litewskiej rzeczy wspólnej. Jego pierwsze wydanie ukazało się w 2011 r., w 400. rocznicę zdobycia przez polsko-litewskie wojska Smoleńska, gdy moskiewski car ukorzył się przed królem Rzeczpospolitej; w owym 1611 r. jej terytorium zajmowało blisko 1 mln km kw. (trzy razy więcej niż współczesna RP) i był to szczyt potęgi państwa, które kwitło już od kilkudziesięciu lat. Za następne trochę ponad 180 lat to środkowoeuropejskie mocarstwo, ojczyzna wielu narodów, kultur i religii, padnie pod ciosami tej samej Moskwy, już imperialnej, sprzymierzonej z Hohenzollernami i Habsburgami.
Unię polsko-litewską zniosła konstytucja uchwalona 3 maja 1791 r. (a dokładnie Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów, podjęte na tym samym Sejmie Czteroletnim). W miejsce unii ustanawiała ona wspólne państwo Polaków i Litwinów. Nie zdążyło ono na dobre zaistnieć w nowej postaci, gdyż po 14 miesiącach i 3 tygodniach obowiązywania konstytucja została obalona przez konfederację targowicką.
Opowiadamy w tym „Pomocniku”, jak doszło do zawarcia unii lubelskiej i o 222 latach istnienia Rzeczpospolitej Obojga Narodów – tego fenomenu w ówczesnej Europie, dręczonej wojnami religijnymi, zaciskanej obręczą absolutyzmu. O republice szlacheckiej, jej złotej wolności, fenomenie sarmatyzmu, tolerancyjności, ale i o przyczynach upadku. We współczesnej Europie tamto unijne doświadczenie pozostaje niezmiennie pouczające.
Zapraszamy na wyprawę w niezwykle barwną historię naszych przodków.
Jerzy Baczyński
Redaktor naczelny POLITYKI
Leszek Będkowski
Redaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH
Polityka wydaje od bez mała trzech lat cieszący się uznaniem czytelników dodatek „Pomocnik Psychologiczny”. Staramy się łączyć tam nowoczesną, akademicką wiedzę psychologiczną z nienarzucającym się poradnictwem, a przede wszystkim służyć czytelnikom pomocą przy autorefleksji. Teraz postanowiliśmy tę wiedzę wzbogacić, uzupełnić i uporządkować tak, by ułożyła się ona w systematyczny i przystępny wykład tego, co dziś wiadomo o człowieku. Zróbmy więc sobie antrakt na zastanowienie się nad sobą.
Zapoznaj się też z najnowszym wydaniem tygodnika „Polityka”.
