„Kiedyśmy zaczynali XIX wiek istnienia świata, pierwsze iego lata (…) ani by były śmiały uwierzyć w wielki i skuteczny rezultat wynalazku, który sposób podróżowania na lądzie i morzu w zupełności przekształcił. Wynalazek statków parowych i późniejsze (…) zastosowanie siły pary do kolei żelaznych uczynią minione lata na wieki pamiętnemi” – entuzjazmował się 170 lat temu „Kurier Warszawski” po otwarciu w 1845 r. pierwszego odcinka Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.
Precyzyjnie rzecz ujmując, pierwszą linię kolejową na ziemiach obecnej Polski uruchomiono kilka lat wcześniej (22 maja 1842 r.). Był to fragment Drogi Żelaznej Górnośląskiej z Wrocławia do Oławy. Jednak pierwszym polskim przedsięwzięciem kolejowym (pomysłodawcy, kapitał) na ziemiach bezsprzecznie wówczas polskich (choć w warunkach zaboru rosyjskiego) była budowa połączenia z Warszawy do Zagłębia i granicy austriackiej na Przemszy. Trochę na wyrost dano mu imię Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej; do Wiednia jeszcze długo jechało się z wieloma przesiadkami.
Jak zwał, tak zwał – trakcja parowa zawitała na ziemie polskie. I to zaledwie w 20 lat po pierwszym publicznym kursie takiej kolei w świecie! Za datę powstania tego środka transportu przyjmuje się dzień 27 września 1825 r., gdy skonstruowany i poprowadzony przez George’a Stephensona parowóz Locomotion No 1 pociągnął 80 ton ładunku węgla i mąki na dystansie 16 km, ze Stockton do Darlington w Anglii, osiągając na jednym z odcinków prędkość ok. 40 km/h.
Jedna i druga rocznica są dobrą okazją, by przyjrzeć się historii tego XIX-wiecznego wynalazku, symbolu wieku pary i elektryczności, a zarazem wehikułu rodzącego się kapitalizmu. To jest fragment opowieści o dziejach cywilizacji, o przemianach kulturowych i obyczajowych wywoływanych przez postęp techniczny. Niektórzy uważają wręcz, że na kolei narodził się nowoczesny styl zarządzania przedsiębiorstwami, a spółki kolejowe były pierwszymi współczesnymi korporacjami. Na tym też polu wolnorynkowe państwo testowało swą większą obecność w gospodarce. Nie brakuje tu więc także historii politycznej i militarnej.
Dlatego w tym „Pomocniku Historycznym” znajdą coś dla siebie nie tylko przysięgli miłośnicy lokomotyw, szyn, trakcji i wagonów, ale także osoby zainteresowane poszukiwaniem związków między techniką a kulturą.
Skład rusza, wszystkich zapraszamy w podróż i do lektury,
Jerzy Baczyński, Redaktor naczelny POLITYKI i Leszek Będkowski, Redaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH.
Polityka wydaje od kilkunastu lat cieszące się uznaniem czytelników wydania specjalne. Trzy główne linie to „Poradnik Psychologiczny”, „Niezbędnik Współczesny/Niezbędnik inteligenta” i „Pomocnik Historyczny”, a wśród pozostałych propozycji znajdują się takie jak „Trzymaj formę”, „Żyjmy lepiej” czy „Salon”.
Polityka wydaje od kilkunastu lat cieszące się uznaniem czytelników wydania specjalne. Trzy główne linie to „Poradnik Psychologiczny”, „Niezbędnik Współczesny/Niezbędnik inteligenta” i „Pomocnik Historyczny”, a wśród pozostałych propozycji znajdują się takie jak „Trzymaj formę”, „Żyjmy lepiej” czy „Salon”.
Zapoznaj się też z najnowszym wydaniem tygodnika „Polityka”.
