Kobiecość i rządzenie są wzajemnie sprzeczne – ostrzegał szesnastowieczny szkocki reformator John Knox w broszurze „Pierwszy ryk trąby przeciwko potwornym rządom kobiet”. Przez stulecia powszechny był w Europie pogląd, że zgodnie z prawami boskimi i naturalnymi władzę sprawować powinni wyłącznie mężczyźni, predestynowani do tego zaletami swojej płci. Uważano, że odstępstwa od tej kardynalnej zasady skutkują katastrofami moralnymi i politycznymi.
Jedyne kobiety u władzy – księżne, królowe, cesarzowe – miały zupełnie inne zadanie niż troszczenie się o państwo na geopolitycznej scenie. „Urodziła ośmioro dzieci i zmarła w wielu lat 27” – to opis udanego życia przedstawicielki liczącej się dynastii w XVI w. (W tym wypadku mowa o królewnie Annie Jagiellonce, żonie księcia pomorskiego Bogusława X). Albo: „Zdążyła urodzić troje dzieci i pochować męża, mając lat 20”. (Jak żyjąca w XIII w. Elżbieta, córka króla Węgier z dynastii Arpadów, wydana za landgrafa Turyngii).
Władczynie miały zapewnić ciągłość dynastii. I tyle. Bezpłodne lub rodzące wyłącznie córki narażały się na unieważnienie małżeństwa, a nawet śmierć; płodne – na zarzuty zdrady małżeńskiej; wierne – na oskarżenia o nadmierne przywiązywanie do siebie męża; ambitne – o knowania. Te, które sięgały po więcej, były w oczach poddanych „wilczycami” i „harpiami”.
Tym bardziej warto przyjrzeć się tym nielicznym kobietom, które – wbrew nauce Kościoła, tradycji i często niechęci poddanych – zdołały w Europie zdobyć realną władzę, od czasów Bizancjum po wiek XXI. Wybraliśmy przede wszystkim te monarchinie, które (w ramach porządku dynastycznego bądź elekcyjnego) panowały samodzielnie i udzielnie, zdecydowanie weszły w męskie role i potrząsnęły Europą. Pod uwagę wzięliśmy też władczynie, które współrządziły wraz z mężami, a często z racji urodzenia i dziedziczonych terytoriów przewyższały ich uprawnieniami. Wreszcie regentki decydujące w imieniu niepełnoletnich synów, królowe wdowy niewypuszczające władzy z ręki. Ich portrety przedstawiamy w porządku chronologicznym, na czoło wysuwając cztery największe, zdaniem historyków, władczynie Europy.
Przyglądamy się, gdzie, kiedy i w jakich okolicznościach zdobyły władzę. Jakie zawirowania polityczne i jakie przymioty charakteru pozwoliły im wpływać na losy kontynentu. Czego dokonały i jakim kosztem.
Zapraszamy do lektury.
JOLANTA ZAREMBINA
Redaktor wydania
LESZEK BĘDKOWSKI
Redaktor „Pomocników Historycznych”
JERZY BACZYŃSKI
Redaktor naczelny POLITYKI
Polityka wydaje od kilkunastu lat cieszące się uznaniem czytelników wydania specjalne. Trzy główne linie to „Poradnik Psychologiczny”, „Niezbędnik Współczesny/Niezbędnik inteligenta” i „Pomocnik Historyczny”, a wśród pozostałych propozycji znajdują się takie jak „Trzymaj formę”, „Żyjmy lepiej” czy „Salon”.
Polityka wydaje od kilkunastu lat cieszące się uznaniem czytelników wydania specjalne. Trzy główne linie to „Poradnik Psychologiczny”, „Niezbędnik Współczesny/Niezbędnik inteligenta” i „Pomocnik Historyczny”, a wśród pozostałych propozycji znajdują się takie jak „Trzymaj formę”, „Żyjmy lepiej” czy „Salon”.
Zapoznaj się też z najnowszym wydaniem tygodnika „Polityka”.
